နည္းပညာေလာက အေရးပါခဲ့ေသာ Lady မ်ား

ေခတ္ေဟာင္း၊ ေခတ္ေႏွာင္းကေန ခုကာလအထိ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မၾကားဘူးတဲ့ မမေတြရဲ႕ အမည္ေတြကို ေတြ႕လိုက္သိလိုက္ရတယ္။ ဒီ မမ ေတြ နည္းပညာ ေလာကအတြက္ ဘာေတြ စြမ္းေဆာင္ ေအာင္ျမင္ခဲ့ၾကသလဲ ၾကည့္လိုက္ရင္ စိတ္ဝင္စားစရာေတြပဲ။
အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အိုင္တီေလာကမွာ သူ႕ေနရာနဲ႔သူ အေရး ပါခဲ့ၾကတာ မျငင္းႏိုင္ပါဘူး။ သူတို႔ကို ဘာေၾကာင့္ အမႊန္းတင္ၾကရတာလဲ။

The Ladies of ENIAC

Kay McNulty, Marlyn Wescoff, Fran Bilas, Ruth Lichterman ဆိုတဲ့ အမ်ိဳးေလးေယာက္နဲ႔ ပုံထဲမွာ မပါတဲ့ Adele Goldstein နဲ႔ Betty Snyder ဆိုသူေတြဟာ ပထမဦးဆုံး "computors" လို႔ေခၚတဲ့ ENIAC မွာ စတင္အလုပ္လုပ္ခဲ့သူေတြ ျဖစ္တယ္။
ပင္ဆယ္ေဗးနးီယားတကၠသိုလ္မွာရွိတဲ့ Moore အင္ဂ်င္နီယာေက်ာင္းမွာ သူတို႔ ဒီကြန္ပ်ဴတာနဲ႔ အလုပ္လုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ သူတို႔ လုပ္ငန္းကိုေခါင္းစဥ္ အေနနဲ႔ "computer" လို႔ေပးခဲ့ၾကတယ္။ ပစ္ခတ္မႈစာရင္း၊ ဗုံးႀကဲတဲ့ လမ္းေၾကာင္းေတြကို ဒီအမ်ိဳးသမီးေတြက ကြန္ပ်ဴတာနဲ႔အတူ တြက္ခ်က္ေပးခဲ့ၾကတယ္။
သူတို႔တြက္ခ်က္မႈ အေျခခံစက္ကေတာ့ ENIAC ကြန္ပ်ဴတာေပါ့။ ဒီအမ်ိဳးသမီး ၅ ေယာက္ေလာက္ဟာ ENIAC ကြန္ပ်ဴတာရဲ႕ switch ေပါင္း ၃ဝဝဝ နဲ႔ တန္ ၈ဝ ေလာက္ ရွိတဲ့ ဟာ့ဒ္ဝဲေတြကို သူတို႔လက္ေတြနဲ႔ ကိုင္တြယ္စီမံခဲ့ၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ENIAC ေခတ္ေရာက္လာေတာ့ ယခင္ "computors" လို႔ေခၚ တဲ့စက္ေတြ သိပ္အသုံးမဝင္ေတာ့ဘူး။ Adele Goldstine နဲ႔ Betty Jennings တို႔ႏွစ္ေယာက္က ENIAC မွာ ပ႐ိုဂရမ္ကို store လုပ္ရတဲ့ တာဝန္ကိုယူရတယ္။
Goldstein ကေတာ့ ENIAC ရဲ႕ မူလ technical menual ကိုေရးတဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ႀကိဳးပမ္းမႈေၾကာင့္ ပထမဦးဆုံး ေဆာ့ဖ္ဝဲ application ေတြနဲ႔ ပထမဦးဆုံး programming classes ေတြေပၚေပါက္လာခဲ့တယ္။ အဲဒီ ENIAC မွာ လုပ္ခဲ့တဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြကို ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ WITI Hall of Fame ဆိုတဲ့ဘြဲ႕ေတြကို ေပးအပ္ခ်ီးျမင့္ ဂုဏ္ျပဳခဲ့တယ္။

Jean E. Sammet

ကမၻာ့ပထမဦးဆုံး Computer Science (1968, Stanford) မွာ Ph.D. ဘြဲ႕ရသူဆိုၿပီး အမ်ိဳးသမီး တစ္ေယာက္ကို ၫႊန္းျပၾကတယ္။ တကယ္ေတာ့ Sammet ဟာ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္က Mount Holyoke ေကာလိပ္ကေန B.A. ဘြဲ႕ကို သခၤ်ာဘာသာရပ္နဲ႔ ရခဲ့သူပါ။ သူ႕ M.A. (သခ်ၤာ) ဘြဲ႕ကိုလည္း Urbana-Champaign က အီလီႏြိဳက္တကၠသိုလ္ကေန ၁၉၄၉ ခုႏွစ္မွာရခဲ့တယ္။
သူမ တတ္ကၽြမ္းထားတဲ့ သခ်ၤာပညာနဲ႔ ကြန္ပ်ဴတာကို တကယ္အသုံးခ်ႏိုင္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ IBM ကုမၸဏီမွာ ကြန္ပ်ဴတာ language အတြက္ ပထမဦးဆုံး စတင္အလုပ္လုပ္ခဲ့တယ္။ သူေရးဆြဲတဲ့ FORMAC ပ႐ိုဂရမ္ language ဟာ သခ်ၤာဆိုင္ရာ formulas ေတြအတြက္ က်ယ္ျပန္႔စြာ အသုံးျပဳ လာတဲ့ ကြန္ပ်ဴတာ language ျဖစ္လာတယ္။
IBM မွာ ၂၇ ႏွစ္ေလာက္ အလုပ္လုပ္ခဲ့တယ္။ COBOL ကိုဖြဲ႕စည္းေတာ့ ေကာ္မတီ အဖြဲ႕ဝင္ျဖစ္လာတယ္။ ACM ကုမၸဏီရဲ႕ ဥကၠ႒အျဖစ္ ၁၉၇၄ ကေန ၁၉၇၆ အထိ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့တယ္။ ၁၉၉၄ မွာ ACM Fellow အဖြဲ႕ဝင္ျဖစ္ခဲ့တယ္။ Lovelace Award ဆုကို ၁၉၈၉ ခုႏွစ္မွာ အျခားအမ်ိဳးသမီး တစ္ေယာက္နဲ႔အတူ ပူးတြဲရရွိခဲ့တယ္။

Frances Allen

အယ္လင္ဟာ B.Sc. ဘြဲ႕ကို သခ်ၤာဘာသာရပ္နဲ႔ ၁၉၅၄ ႏွစ္မွာ New York State College for Teachers ေက်ာင္းကေန ရခဲ့တယ္။ M. Sc. ဘြဲ႕ (သခ်ၤာ) ကိုေတာ့ ၁၉၅ရ ခုႏွစ္မွာ University of Machigan ကေန ရခဲ့တယ္။
ကြန္ပ်ဴတာ (compilers, code optimization, parallelization) နယ္ပယ္ေတြမွာ အထူးကၽြမ္းက်င္သူျဖစ္တယ္။ IEEE အဖြဲ႕ဝင္ျဖစ္ၿပီး ACM နဲ႔ ကြန္ပ်ဴတာ သမိုင္းျပတိုက္ေတြရဲ႕ အဖြဲ႕ဝင္လည္း ျဖစ္တယ္။ အယ္လင္ဟာ IBM မွာလည္း တက္ႂကြစြာ လုပ္ကိုင္ခဲ့တယ္။
ဒါေၾကာင့္ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္မွာ IBM အဖြဲ႕ဝင္တစ္ဦးျဖစ္ခဲ့တယ္။ IBM မွာ သူ ၄၅ ႏွစ္ ေလာက္လုပ္ခဲ့ေပမယ့္ NSA အတြက္လည္း ပ႐ိုဂရမ္းမင္း language နဲ႔ security code ေတြကို ေရးေပးခဲ့ေသးတယ္။
သူမဟာ ၁၉၉ရ ခုႏွစ္မွာ WITI ရဲ႕ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ဘြဲ႕၊ ၂ဝဝ၂ ခုႏွစ္မွာ Augusta Ada Lovelace ဆုေတြကိုရရွိခဲ့တယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြထဲမွာ Turing Award (ကြန္ပ်ဴတာႏိုဗယ္ဆု) ကို ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္အတြက္ ပထမဦးဆုံး ရရွိခဲ့သူလည္း ျဖစ္တယ္။

Betty Holberton

 ျပင္သစ္ မိဘႏွစ္ပါးက ေမြးတယ္။ ပန္ဆဲလ္ေဗးနီးယား တကၠသိုလ္မွာ ေက်ာင္းလာတက္တယ္။ ပထမဦးဆုံး ေက်ာင္းတက္တဲ့ေန႔မွာပဲ သူမရဲ႕ သခ်ၤာပါေမာကၡက သူမကို သခ်ၤာဘြဲ႕အတြက္ အခ်ိန္လာမျဖဳန္းနဲ႔၊ အိမ္မွာပဲေနၿပီးေတာ့ ကေလးထိန္းလို႔ အေျပာခံခဲ့ရတယ္။
ဘက္တီဟာ သတင္းစာ သင္တန္းတက္တယ္။ ေနာက္ေတာ့ သူမကို Moore အင္ဂ်င္နီယာေက်ာင္းက ငွားတယ္။ ဒီေက်ာင္း ဟာ ပထမဦးဆုံး ENIAC ကြန္ပ်ဴတာကိုသုံးတဲ့ ေက်ာင္းျဖစ္တယ္။
ပါေမာကၡ အႀကံျပဳခ်က္ မွားသြားတယ္။ သူမဟာ Programming သုေတသနဌာနရဲ႕ အႀကီးအကဲ ျဖစ္လာတယ္။ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္မွာ David Taylor Model Basin လို႔ေခၚတဲ့ သခ်ၤာသုေတသနဌာနကို သြားၿပီး ကူညီတယ္။ UNIVAC ကြန္ပ်ဴတာ ျဖစ္ေျမာက္ေရးအတြက္ အေထာက္အကူေတြ ေပးခဲ့တယ္။
ပထမဦးဆုံး ပ႐ိုဂရမ္မင္းမ်ိဳးဆက္ (SORT/MERGE) ကို ေရးခဲ့တယ္။ အေမရိကန္မွာ ၁၉၅ဝ ေလာက္က ပထမဦးဆုံး စာရင္းဇယားေတြကိုျပဳစုတဲ့ ပ႐ိုဂရမ္ျဖစ္လာတယ္။ ဘက္တီဟာ John Mauchly နဲ႔တြဲၿပီး BINAC ပ႐ိုဂရမ္ကို ေရးတယ္။ အေစာပိုင္းပ႐ိုဂရမ္ language ေတြ ျဖစ္တဲ့ COBOL နဲ႔ FORTRAN ေတြအတြက္လည္း Grace Hopper နဲ႔တြဲၿပီး ေရးခဲ့တယ္။
သူမဟာ command ေတြကို တီထြင္ခဲ့႐ုံမက numeric keypad ကိုလည္း တီထြင္ခဲ့တယ္။ ဘက္တီဟာ ENIAC ကိုတီထြင္ခဲ့တဲ့ မူလပ႐ိုဂရမ္မာ ၆ ဦးထဲမွာ တစ္ဦးအပါအဝင္ျဖစ္ တယ္။ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ Augusta Ada Lovelace ဆုကို ရရွိခဲ့တယ္။

Sister Mary Kenneth Keller

 Barbara Liskov ဟာ ကြန္ပ်ဴတာသိပၬံဘြဲ႕မွာ ပထမဦးဆုံး Ph.D ဘြဲ႕ရသူဆိုေပမယ့္ အမွန္တကယ္ သူမထက္ေစာၿပီး ကြန္ပ်ဴတာမွာ Ph.D ရခဲ့သူကေတာ့ စစၥတာေမရီ ျဖစ္တယ္။ Wisconsin တကၠသိုလ္ကေန ေမရီဟာ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္မွာဘြဲ႕ရေတာ့ Dartmouth ကိုသြားၿပီးေတာ့ ကြန္ပ်ဴတာ language (BASIC) သြားသင္ရတယ္။ အဲဒီရာထူးက မူလ ေယာက္်ားေတြပဲ စိုးမိုးထားတယ္။
စစၥတာေမရီဟာ DePaul တကၠသိုလ္ကေန BS ဘြဲ႕ကို သခ်ၤာဘာသာ ရပ္နဲ႔ရတယ္။ MS ဘြဲ႕ကို သခ်ၤာနဲ႔ ႐ူပေဗဒ ဘာသာရပ္ေတြနဲ႔ ထပ္ရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးျဖစ္ေပမယ့္ ကြန္ပ်ဴတာသိပၸံနဲ႔ မျဖစ္မေန ပတ္သက္လာရေတာ့တယ္။
''ကၽြန္မတို႔မွာ information ေတြ ကအရမ္းကို ေဖာင္းပြလာၿပီ၊ အဲဒီ information ေတြကို ကၽြန္မတို႔ အက်ိဳးရွိေအာင္ မသုံးႏိုင္ရင္ အလကားျဖစ္သြားလိမ့္မယ္'' လို႔ သူမေျပာခဲ့တဲ့ စကားတစ္ခြန္းကို ျပန္ၫႊန္းခ်င္ပါတယ္။
သူမဟာ AI ဘာသာရပ္ကို အထူး စိတ္ဝင္စားတယ္။ သူမထူေထာင္ခဲ့တဲ့ Clarke ေကာလိပ္ရဲ႕ ကြန္ပ်ဴတာဌာနမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၂ဝ ေလာက္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့တယ္။

Erna Schneider Hoover

 ဟူးဗားဟာ Ph.D ဘြဲ႕ကို ဒႆနိကေဗဒ၊ သခ်ၤာအထူးျပဳ ဘာသာရပ္ေတြနဲ႔ ေယးလ္တကၠသိုလ္က ရရွိခဲ့တယ္။ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္မွာ နယူးဂ်ာဆီက Bell Laboratories မွာ သုေတသီအေနနဲ႔အလုပ္ ဝင္လုပ္တယ္။
Bell မွာ အလုပ္လုပ္ေနတုန္း ကြန္ပ်ဴတာနဲ႔ တယ္လီဖုန္း ေတြကို အဖြင့္အပိတ္လုပ္တဲ့စနစ္ကို တီထြင္ခဲ့တယ္။ ကြန္ပ်ဴတာနဲ႔ အဝင္ဖုန္းေတြကို ေစာင့္ၾကည့္တဲ့ စနစ္ျဖစ္ပါတယ္။ ကြန္ပ်ဴတာဟာ call rate ေတြကို အလိုအေလ်ာက္ ထိန္းေပးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ overloading မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ သူမရဲ႕စနစ္ကို ယေန႔တိုင္ သုံးစြဲေနၾကရပါေသးတယ္။
ဒီလို စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ခဲ့တာေၾကာင့္ သူမရဲ႕ေဆာ့ဖ္ဝဲကို ပထမဦးဆုံးမူပိုင္ခြင့္ထုတ္ေပးၿပီး ဂုဏ္ျပဳခဲ့တယ္။ Bell ကုမၸဏီႀကီးမွာလည္း ပထမဦးဆုံး အမ်ိဳးသမီး ႀကီးၾကပ္ေရးမႉးအျဖစ္ ခန္႔အပ္ျခင္းခံရတယ္။

Karen Sparck Jones

ဂ်ဳံးစ္ဟာ ကင္းဘရစ္ခ်္ကြန္ပ်ဴတာဌာနမွာ ၁၉၇၄ ကေန ၂ဝဝ၂ ခုႏွစ္အထိ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့တယ္။ သူမဟာ NLP (natural language processing) နဲ႔ information retrieval လုပ္ငန္း ေတြကို လုပ္ေဆာင္ခဲ့သူျဖစ္တယ္။ သူမလုပ္ငန္းေတြထဲမွာ အထင္ရွားဆုံးက IDF (inverse document frequency) ျဖစ္ၿပီး information retrieval ကိုျပန္ၿပီး တြက္ဆတဲ့လုပ္ငန္း ျဖစ္ပါတယ္။
ယေန႔တိုင္ search engine ေတြမွာ သူမရဲ႕နည္းစနစ္ေတြကို အသုံးျပဳေနရပါေသးတယ္။ ၂ဝဝ၂ ခုႏွစ္မွာ သူမအနားယူတယ္။ ကြန္ပ်ဴတာပါေမာကၡ ရာထူးကေန အနားယူခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ၿဗိတိန္ကြန္ပ်ဴတာ အသင္းႀကီးကေပးတဲ့ Lovelace Medal ကို ပထမဦးဆုံးအမ်ိဳးသမီး တစ္ေယာက္ေနနဲ႔ လက္ခံရရွိခဲ့ပါတယ္။

Sophie Wilson

ၿဗိတိန္ကြန္ပ်ဴတာ သိပၸံပညာရွင္ျဖစ္ၿပီး ၁၉၇ဝ ေႏွာင္းပိုင္း ေလာက္ကေပၚထြက္ခဲ့တဲ့ Acorn Microcomputer ကို ဒီဇိုင္းထုတ္ခဲ့ သူအျဖစ္ထင္ရွားတယ္။ Acom ကြန္ပ်ဴတာကို ေနာက္ပိုင္း Acorn System 1 လို႔ေခၚၾကတယ္။ System ေတြနဲ႔တကြေရာင္းခ်ခဲ့ရတဲ့ ကြန္ပ်ဴတာျဖစ္ပါတယ္။
ဆိုဖီဟာ ဒီေနရာမွာတင္ ေရာင့္ရဲမေနပါဘူး။ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္မွာ Acorn Proton ကြန္ပ်ဴတာေတြထဲမွာ Acorn Atom မွာသုံးတဲ့ BASIC ပ႐ိုဂရမ္းမင္း language ကို ျပန္ေရးၿပီး ထည့္ေပးခဲ့ပါတယ္။ Proton ဆိုတာက အျခားကြန္ပ်ဴတာတစ္မ်ိဳး ကို ထပ္ထုတ္ထားတာျဖစ္တယ္။ Acorn ကြန္ပ်ဴတာေတြထင္ရွား လာၿပီး BBC ကေတာင္ဆက္သြယ္လာတယ္။
၁၉၈၃ ခုႏွစ္မွာ ဆိုဖီဟာ RISC ပ႐ိုဆက္ဆာေတြမွာ ပထမဦးဆုံး instruction ေတြထည့္ ေပးဖို႔ ႀကံေဆာင္ခဲ့တယ္။ ဒါနဲ႔ Acorn RISC Machine ဆိုၿပီး ကြန္ ပ်ဴတာေတြထြက္လာတယ္။ ARM ဆိုၿပီး လူသိမ်ားတယ္။ ဆိုဖီဟာ Acorn Replay ဆိုတဲ့ကြန္ပ်ဴတာကိုလည္း ဒီဇိုင္းထုတ္ခဲ့တယ္။
ဒီကြန္ပ်ဴတာမွာ ဗီဒီယို architecture ေတြပါလာၿပီ။ ဗီဒီယိုၾကည့္ႏိုင္ ဖို႔ OS ကိုထည့္ေပးသလို frame rate အျမင့္ဆုံးရေအာင္လည္း လုပ္ေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

Carla Meninsky

ကာလာကို ဂိမ္းဒီဇိုင္နာအေနနဲ႔ ၁၉၈ဝ ေလာက္ကတည္းက Atarti 2600 console ကေန ငွားရမ္းခဲ့ပါတယ္။ Atari ကုမၸဏီမွာ ဝင္အလုပ္လုပ္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးအင္ဂ်င္နီယာ ႏွစ္ေယာက္ထဲက တစ္ေယာက္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ေယာက္ကေတာ့ Carol Shaw လို႔ေခၚပါတယ္။
Atari မွာ အလုပ္လုပ္ေနစဥ္ ကာလာ ဝင္ၿပီးလုပ္ကိုင္ခဲ့ရတဲ့ ဂိမ္းေတြကေတာ့ Indy 500 (1977), Star Raiders (1979) ေတြျဖစ္ၿပီး၊ ၁၉၈ဝ မွာထုတ္တဲ့ Dodge 'Em ဂိမ္းနဲ႔ ဆုရခဲ့တယ္။ ဒီဂိမ္းက ကားေမာင္း ၿပိဳင္တဲ့ဂိမ္းပါ။
Call of Duty လို႔ေခၚတဲ့ ကားေမာင္းၿပိဳင္ပြဲဂိမ္းဟာ ဂိမ္းသမိုင္းမွာအေစာ ဆုံးနဲ႔ ဂိမ္းေလာက ဖြံ႕ၿဖိဳးေအာင္ အေထာက္အပံ့အေပးႏိုင္ဆုံးလို႔ ဆိုရမယ္။ Warlord ဂိမ္းကိုလည္း လူအမ်ား ႀကီးကစားႏိုင္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးႏိုင္ခဲ့တယ္။ ခုေတာ့ မူပိုင္ခြင့္ဆိုင္ရာေရွ႕ေန လုပ္ေနတယ္။

Roberta Williams

သူမရဲ႕ နာမည္အႀကီးဆုံးဂိမ္းကေတာ့ King's Quest ဗီဒီယို ဂိမ္းျဖစ္ပါတယ္။ ဂိမ္းေခတ္ဦးမွာ လူတိုင္းစိတ္ဝင္စားေအာင္ စြဲေဆာင္ႏိုင္စြမ္းရွိခဲ့ပါတယ္။ ႐ိုဘာတာဟာ ခင္ပြန္းသည္ျဖစ္သူ Ken နဲ႔ အတူ ဂရပ္ဖစ္ စြန္႔စားမႈဂိမ္းေပါင္း ၈ဝ/၉ဝ ေလာက္ေရးခဲ့တယ္။ Phantasmagoria ဂိမ္းကေတာ့ သူမအႀကိဳက္ဆုံးလို႔ ဆိုတယ္။
႐ိုဘာတာ ဂိမ္းကို စတင္စိတ္ဝင္စားတာ သူ႕ခင္ပြန္းေၾကာင့္လို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။ သူမကို Don Woods ဂိမ္းနဲ႔စတင္မိတ္ဆက္ေပးခဲ့တာပါ။ ဂရပ္ဖစ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ပိုေကာင္း ေအာင္လုပ္ႏိုင္ရင္ဆိုတဲ့အေတြးမ်ိဳး ေတြရခဲ့တယ္။
ဒါေၾကာင့္ စြန္႔စားခန္းကိုအေျခခံတဲ့ Mystery House ဂိမ္းကို သူမကိုယ္တိုင္ဒီဇိုင္းဆြဲၿပီးေရးခဲ့တယ္။ ဒီဂိမ္းကို အြန္လိုင္းဂိမ္းအေနနဲ႔ ကစားလို႔ ရေအာင္ စီစဥ္ေပးလိုက္လို႔ ပိုၿပီး နာမည္ေက်ာ္သြားရတယ္။

Carol Shaw

 ပထမဦးဆုံး အမ်ိဳးသမီးဗီဒီယိုဂိမ္း ဒီဇိုင္နာတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ဂုဏ္ျပဳရလိမ့္မယ္။ Carla နဲ႔ Atari မွာ တြဲလုပ္ဖူးတယ္။ ေနာက္ ပိုင္း Activision ကိုေျပာင္းသြားတယ္။ အဲဒီမွာ နာမည္ေက်ာ္ River Raid ဂိမ္းကိုေရးခဲ့တယ္။ တကယ့္တန္းဝင္ဂိမ္းတစ္ခု ျဖစ္သြားတယ္။ အပစ္အခတ္ဂိမ္း RR ကိုေတာ့ ၁၉၈၂ မွာထုတ္ခဲ့တယ္။
ေရွာက ၁၉၇၉ ခုႏွစ္မွာ 3-D Tic Tac Toe ဂိမ္းနဲ႔ မိတ္ဆက္ေပးခဲ့တယ္။ Super Breakout (1978), Happy Trails (1984) ေတြကို သူမပဲေရးခဲ့တယ္။ ေရွာဟာ Polo နဲ႔ Atari Basic Reference Manual ေတြကိုေရးခဲ့တယ္ဆိုတာ လူသိနည္းတယ္။

Radia Perlman

 အင္တာနက္ရဲ႕ မိခင္လို႔ ေျပာရမယ့္သူပါ။ ပါးလ္မင္းဟာ ေဆာ့ဖ္ဝဲ ဒီဇိုင္နာ၊ network အင္ဂ်င္နီယာ တစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ Spanning-tree ဆက္သြယ္ေရး protocol ေၾကာင့္ ထင္ရွားပါတယ္။
သူမတီထြင္ခဲ့တဲ့ spanning-tree ဟာ Digital Equipment Corp အတြက္လုပ္ခဲ့တာပါ။ သခ်ၤာဆိုင္ရာဘြဲ႕နဲ႔ မာစတာဘြဲ႔ကို ရခဲ့တယ္။ Ph.D ဘြဲ႕ကို ကြန္ပ်ဴတာသိပၬံနဲ႔ MIT ကေနရခဲ့တယ္။ Spinning-tree ဟာ Ethernet local area network အတြက္အေျခခံက်တဲ့ bridge တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။
ပါးလ္မင္းဟာ အျခား network ဒီဇိုင္း၊ link-state protocols ဘက္ေတြမွာလည္း ထင္ရွားတဲ့သူ ျဖစ္တယ္။ သူမဟာ ကေလးေတြကို ပ႐ိုဂရမ္းမင္းသင္ေပးဖို႔အတြက္ TORTIS ပ႐ိုဂရမ္ ကို တီထြင္ေရးသားခဲ့သူလည္းျဖစ္တယ္။
ပညာေရးဆိုင္ရာ ပ႐ိုဂရမ္ language တစ္ခုျဖစ္တဲ့ LOGO ကိုလည္းေရးခဲ့တယ္။ လက္ရွိ Intel မွာလုပ္ေနတယ္။ Sun မွာလုပ္ကတည္းက သူမတီထြင္ မႈအတြက္ မူပိုင္ခြင့္အမွတ္တံဆိပ္ ၅ဝ ေလာက္တင္ခဲ့တယ္။ Network ဆိုင္ရာ သင္ခန္းစာ (text book) တစ္အုပ္ကိုလည္း ေရးခဲ့တယ္။

Jean Bartik

ENIAC ကြန္ပ်ဴတာႀကီးေတြေခတ္က မထင္မရွားနဲ႔ အမ်ိဳးသမီး အုပ္စုထဲမွာ ပါဝင္လႈပ္ရွားခဲ့တယ္။ Northwest Missouri ဆရာအတတ္သင္ ေကာလိပ္ကေန သခ်ၤာအဓိကနဲ႔ ဘြဲ႕ရခဲ့တယ္။ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္မွာ ပင္ဆဲလ္ေဗးနီးယားမွာရွိတဲ့ Aberdeen Proving Ground စစ္လက္နက္ပစၥည္းတပ္မွာ လုပ္ကိုင္ဖို႔ ငွားရမ္းျခင္းခံရတယ္။
အဲဒီမွာ ENIAC ရဲ႕ ပထမဦးဆုံး ပ႐ိုဂရမ္မာ Kay McNulty နဲ႔ေတြ႕တယ္။ သူမ ENIAC မွာဆက္လုပ္ရင္း ကြန္ပ်ဴတာပ႐ိုဂရမ္ေတြကို ထိန္းသိမ္းရသူျဖစ္လာတယ္။ BINAC နဲ႔ UNIVAC I ကြန္ပ်ဴတာ ႏွစ္မ်ိဳးစလုံးနဲ႔ အလုပ္လုပ္တယ္။ ေနာက္ပိုင္း Auerback Publisher မွာ အယ္ဒီတာ ျဖစ္လာတယ္။

Grace Hopper

ေရတပ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး အဆင့္ေလာက္ရွိတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေဟာ့ပါ ျဖစ္တယ္။ ပထမဦးဆုံး အမ်ိဳးသမီး ပ႐ိုဂရမ္မာ ျဖစ္႐ုံသာမက၊ ေယးလ္တကၠသိုလ္က သခ်ၤာ Ph.D ဘြဲ႕ရခဲ့သူလည္းျဖစ္တယ္။ အေမရိကန္ေရတပ္မွာ ပထမဦးဆုံး အမ်ိဳးသမီးဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး တစ္ေယာက္ျဖစ္လာသူလို႔ ေျပာရမယ္။
၁၉၅၂ ခုႏွစ္မွာ ပထမဦးဆုံး ကြန္ပ်ဴတာ complier ကိုတီထြင္ခဲ့တယ္။ COBOL (Common Business-Oriented Language) ကို bug ကင္းေအာင္ႀကိဳးစားခဲ့သူ ေတြထဲမွာပါတယ္။ FLOW-MATIC language ကို UNIVAC I နဲ႔ UNIVAC II ကြန္ပ်ဴတာေတြအတြက္ ဖန္တီးခဲ့သူလည္းျဖစ္တယ္။ ''ခြင့္ေတာင္းရတာထက္ ခြင့္လႊတ္ဖို႔ေျပာရတာ ပိုလြယ္တယ္'' ဆိုတာ သူေျပာခဲ့တာေပါ့။

Ada Lovalace

 Lovelace ၿမိဳ႕စားကေတာ္၊ ကဗ်ာဆရာ ေလာ့ဒ္ ဘိုင္႐ြန္ရဲ႕ တရားဝင္သမီးျဖစ္သူ Ada ကို သခ်ၤာပညာရွင္တစ္ေယာက္ျဖစ္ေပမယ့္ လူသိနည္းတယ္။ သူမကို ''အနားၿပိဳင္စတုဂံမင္းသမီး'' လို႔ပဲ လူသိမ်ားၾကတယ္။ Ada က သခ်ၤာနဲ႔ သိပၸံကို အဲဒီေခတ္ကစာေပေတြထက္ပိုၿပီးေတာ့ စိတ္ဝင္ စားခဲ့တယ္။
၁၈၄၃ ခုႏွစ္မွာ Luigi Menabrea ေရးတဲ့ အတၳဳပၸတၱိထဲက Charles Babbage တီထြင္ ထားတဲ့ Analytical Engine (ပထမဦးဆုံးကြန္ပ်ဴတာ) အေၾကာင္း ဘာသာျပန္ခဲ့တယ္။ စက္တစ္လုံး ဟာ algorithm နည္းက်က် အလုပ္လုပ္ႏိုင္တယ္လို႔ မွတ္ခ်က္ေရးခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္သူမကို ပထမဦးဆုံး ကြန္ပ်ဴတာ ပ႐ိုဂရမ္မာလို႔ ေခၚႏိုင္တယ္။
Babbage ရဲ႕ Analytical Engine မွာ Bernoulli ကိန္းေတြ ဘယ္လိုအလုပ္လုပ္ တယ္ဆိုတာ သူမေရးခဲ့တယ္။ လက္ေတြ႕လည္း သ႐ုပ္ျပႏိုင္ခဲ့တယ္။ သူမဟာ Babbage တစ္ေယာက္ တြက္ခ်က္ေရးစက္ (Analytical Engine) ကိုတည္ေဆာက္ရာမွာ အားေပးေထာက္ပံ့ခဲ့တယ္။
သူမကို ဂုဏ္ျပဳၿပီးေတာ့ D.O.D လို႔ေခၚၾကတယ္။ ၁၉၈ဝ ခုႏွစ္က သူမ အမည္ Ada ကို ဂုဏ္ျပဳၿပီး စစ္တပ္သုံး ကြန္ပ်ဴတာ language ကို Ada လို႔ေခၚခဲ့တယ္။

@ mailsfromfriends