(Protein) ပရိုတိန္း ဆိုတာ.....

အာဟာရလို႔ေၿပာတဲ့ေနရာမွာ ကာဗိုဟိုက္ဒရိတ္ (ကစီဓါတ္) ၊ပရိုတိန္း ( အသားဓါတ္) နဲ႔ အဆီဓါတ္တို႔ ပါ၀င္ေၾကာင္း ကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ သိရွိခဲ့ၾကၿပီးၿဖစ္ပါတယ္ ။  ပရိုတိန္းဆိုတာ peptide အစည္းေတြက တဆင့္ တြယ္ေႏွာင္ထားတဲ့ အမိုင္ႏို အက္ဆစ္ေတြ နဲ႔ၿပဳလုပ္ထားတဲ့ Polymer Chain ေတြၿဖစ္ၾကပါတယ္ ။ အမိုင္ႏိုအက္ဆစ္ေတြကို Essential amino acid နဲ႔ Non- essential amino acid ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးခြဲႏိုင္ပါတယ္ ။ ပရိုတိန္းနဲ႔ ကာဗိုဟို္က္ဒရိတ္ေတြမွာ အာဟာရ တန္ဖိုး 4kcal/gram ပါ၀င္ၿပီး Lipid လို႔ေခၚတဲ့အဆီမွာေတာ့ 9kcal/gram ပါ၀င္ပါတယ္ ။ အစား အေသာက္ေတြကေနရရွိတဲ့ မရွိမၿဖစ္လိုအပ္တဲ့ အမိုင္ႏိုအက္ဆစ္ေတြကေတာ့ Leucine , Isolucine, Valine , Lysine , Threonine, Tryptophan, Methionine, Phenylalanine နဲ႔ Histidine တို႔ၿဖစ္ၾကပါတယ္ ။ Non essential amino acid ေတြကေတာ့ တၿခားအမိုင္ႏုိအက္ဆစ္ေတြမွတဆင့္ ခႏၶာကိုယ္ကေန ထုတ္လုပ္ပါတယ္ ။ Non-essential amino acid ေတြကေတာ့ Arginine, Alanine, Asparagine , Aspartic Acids, Cysteine, Glutamine, Glutamic acid, Glycine, Proline, Serine နဲ႔ Tyrasine တို႔ၿဖစ္ၾကပါတယ္ ။
အာဟာရ ရွုေထာင့္ကေနၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အစာေခ်ဖ်က္ခ်ိန္မွာ Protease လို႔ေခၚတဲ့ အင္ဇိုင္းရဲ႕အကူအညီနဲ႔ ပရိုတိန္းေတြဟာ အစာအိမ္ထဲမွာ ေက်ပ်က္ပါတယ္ ။ ၿပီးေတာ့ ေသးငယ္တဲ့ Polypeptides ေတြအၿဖစ္ေၿပာင္းၿပီး ခႏၶာကိုယ္အတြက္ အမိုင္ႏိုအက္ဆစ္ေတြကကိုေထာက္ပံ့ေပးပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္လူတစ္ေယာက္ ရဲ႕အစား အေသာက္ မွတဆင့္ပရိုတိန္းဟာ Protein synthesis အတြက္ Essential amino acid ေရာ Non essential amino acid ေရာ ႏွစ္မ်ိဳးစလံုကိုေထာက္ပံ့ေပးပါတယ္ ။ အသားအမ်ားစုနဲ႔ အခ်ိဳ႕ေသာဟင္းသီး ဟင္း၇ြက္ေတြ မွာပါတဲ့ ပရိုတိန္းဟာ Essentail amino acid ေတြ အခ်ိဳးတူညီစြာပါ၀င္တဲ့ Complete protein ေတြၿဖစ္တယ္လို႔ ယူဆရ ပါတယ္ ။ က်န္းမာေရးေၾကာင့္ၿဖစ္ေစ ဘာသာေရးေၾကာင့္ၿဖစ္ေစ အေၾကာင္းတစ္စံုတစ္ခုေၾကာင့္ၿဖစ္ေစ အသားေရွာင္တဲ့သူေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕အစားအေသာက္ေတြကတဆင့္ Essential amino acid ေတြရရွိေအာင္ ပရိုတိန္းဓါတ္ေတြရရွိေအာင္ ဘယ္လိုစားသံုးရမယ္ဆိုတာဟာလည္း အေရးၾကီးလြန္းလွပါတယ္ ။ 
ပရိုတိန္းေတြက ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာဘာလုပ္ေပးသလဲ ??
ပရိုတိန္းဟာ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ၾကီးထြားမႈ ဖြံ႔ၿဖိဳးဖို႔အတြက္ လိုအပ္တဲ့အာဟာရဓါတ္တစ္မ်ိဳးၿဖစ္ပါတယ္ ။ ေရမွလြဲၿပီး ပရိုတိန္း ဟာ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ေပါမ်ားစြာေတြ႔ရတဲ့ ေမာ္လီက်ဴးေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။ ခႏၶာကိုယ္ရွိ ဆဲလ္အားလံုးမွာ ပရိုတိန္း ကိုေတြ႔ရွိႏုိင္ၿပီး ဆဲလ္အားလံုးရဲ႕အဓိက အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုလည္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ (အထူးသၿဖင့္ ၾကြက္ သား မ်ား) ပရိုတိန္းလို႔ ဆိုလိုက္တာနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕အတြင္းကလီစာ အစိတ္အပိုင္းေတြ ၊ ဆံပင္ေတြ နဲ႔ အေရၿပားေတြ ကအစပါ၀င္ပါတယ္ ။ Membranes ေတြကေနၿပီး (အထူးသၿဖင့္ Glycoprotiens) ပရိုတိန္း ကိုသံုး စြဲၾကပါတယ္ ။ အမိုင္ႏိုအက္ဆစ္အၿဖစ္ၿပိဳကြဲပ်က္ဆီးသြားတဲ့အခါမွာေတာ့ သူတို႔ဟာ nucleic acid နဲ႔ ဗီတာ မင္ေတြရဲ႕ precursor အၿဖစ္ အသံုးၿပဳၿခင္းခံရပါတယ္ ။ အမိုင္ႏိုအက္ ဆစ္ေတြ ကေနတ ဆင့္ၿဖစ္ေပၚလာတဲ့ ေဟာ္မုန္းေတြနဲ႔ အင္ဇိုင္းေတြဟာ ဇီ၀ၿဖစ္ပ်က္မႈ ( metabolism) ကိုပံုမွန္အ တိုင္း ၿဖစ္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ေပးပါတယ္ ။ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ေသြးဆဲလ္ေတြၿပဳလုပ္ဖို႔အတြက္ ပရိုတိိန္း ကိုလိုအပ္ ပါတယ္ ။
ပရိုတိန္းႏွင့္ေလ့က်င့္ခန္း
အားကစားေတြမွာ ေအာင္ၿမင္ဖို႔ိဆိုတာဟာလည္း ပရိုတိန္းကအ ဓိက Key nutrient အေနနဲ႔ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေပးၿပန္တယ္ ။ ပရိုတိန္းရဲ႕အစိတ္အပိုင္းေတြၿဖစ္တဲ့အ မိုင္ႏုိအက္ဆစ္ေတြကို တစ္ရွူးအသစ္ေတြၿဖစ္ေပၚဖို႔ ၊ ပ်က္ဆီးသြားတဲ့တစ္ရွူးေတြကိုၿပန္လည္ၿပဳၿပင္ဖို႔ အသံုးၿပဳၾကပါတယ္ ။ ပရိုတိန္းေတြဟာ ၾကြက္သားေလ့က်င့္ခန္းအတြက္ Fuel ( ေလာင္စာ) ကိုအနည္းငယ္သာ ေထာက္ပံ့ေပးေသာ္လည္း ကာဗိုဟိုက္ဒရိတ္နဲ႔ lipid ေတြနည္းေနတဲ့အေၿခအေနမ်ိဳးမွာ သူတို႔ကို အဓိက fuel အၿဖစ္သံုးၾကရပါတယ္ ။
ပရိုတိန္းေတြကို ဘယ္ကေနရရွိသလဲ
ပရိုတိန္းေတြကို အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ အစားအေသာက္ေတြကေနတဆင့္ရရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ ပရိုတိန္းအ မ်ားဆံုးပါ ၀င္တဲ့အစား အစာေတြၿဖစ္တဲ့ ႏို႔ ၊ သား ၊ ငါး ၊ ဥမ်ားနဲ႔အသီးအရြက္မ်ား ၊ ပရိုတိန္း powders ေတြပါ၀င္တဲ့ ( ဆန္ ၊ ပဲပုပ္ ၊ ဂ်ံဳ) စသည္တို႔မွ တဆင့္လည္း ရရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ ပရိုတိန္းနဲ႔ ပင္ရင္းဇစ္ၿမစ္ကို အဆင့္ ဆင့္ေၿပာင္း လဲထုတ္ လုပ္ရင္ ပရိုတိန္းေပါင္ဒါကိုရရွိပါတယ္ ။ Protein Powders ဟာ လႈပ္ရွားေနတဲ့ၾကြက္သားေတြအတြက္ လိုအပ္ တဲ့ ပရိုတိန္းေတြကို ၿဖည့္စြက္ေထာက္ပံ့ေပးပါတယ္ ။ ၾကြက္သားေတြရဲ႕ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ေဆာင္မႈ Performance ကေတာ့ ဘယ္လို ပရိုတိန္းအမ်ိဳးအစားလဲ ဆိုတဲ့အေပၚမူတည္ပါတယ္ ။ မတူညီတဲ့ Physical နဲ႔ Chemical ဂုဏ္ သတၱိေတြက Protein digestion ႏွုန္းကို သက္ေရာက္မႈ ရွိေစပါတယ္ ။
ပရိုတိန္းမ်ားအား ေခ်ဖ်က္ၿခင္း
ပရိုတိန္းအမ်ားစုဟာ ေခ်ဖ်က္ၿခင္း ( Digestion) မွတဆင့္ အမိုင္ႏိုအက္ဆစ္ေတြရတယ္လို႔ အထက္မွာ တင္ၿပခဲ့ ၿပီးၿဖစ္ ပါတယ္ ။ Digestion ဆိုတဲ့ၿဖစ္စဥ္ကို အစာအိမ္ထဲမွာ အစပ်ိဳးေစခဲ့တာကေတာ့ Hydrocloric acid ေတြရဲ႕ အ ကူအညီနဲ႔ Pepsinogen ေတြဟာ Pepsin အၿဖစ္ေၿပာင္းသြားၿခင္းမွ စတင္ပါတယ္ ။ ၿပီးတဲ့အခါ အူလမ္းေၾကာင္းမွာ Trypsin နဲ႔ Chymotrypsin စသၿဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေၿပာင္းလဲၿဖစ္ေပၚပါတယ္ ။ အူအေသး ထဲကေန စုပ္ယူၿခင္းမၿပဳခင္ ပရိုတိန္းအမ်ားစုဟာ အမိုင္ႏိုအက္ဆစ္တစ္ခု ဒါမွမဟုတ္ မ်ားစြာ ေသာ အမိုင္ႏိုအက္ ဆစ္ေတြရဲ႕ Peptides ေတြအၿဖစ္ေၿပာင္းၾကရပါတယ္ ။ အမိုင္ႏိုအက္ဆစ္ေလးခုထက္ပိုတဲ့ Peptides ေတြ ကိုေတာ့ စုပ္ ယူၿခင္းမၿပဳႏုိင္ပါဘူး ။ အမိုင္ႏိုအက္ဆစ္တစ္ခုၿခင္းစီရဲ႕ စုပ္ယူမႈႏွုန္းကေတာ့ Protein source အေပၚ မူတည္ပါတယ္ ။
အစားအစာမ်ားအား အလာ့ဂ်စ္ၿဖစ္ၿခင္း
အခ်ိဳ႕ေသာ အစားအစာေတြမွာ ပါ၀င္တဲ့ အခ်ိဳ႕ေသာ ပရိုတိန္းေတြဟာ အလာ့ဂ်စ္နဲ႔ ဓါတ္မတည့္ ၿခင္းၿဖစ္စဥ္ေတြ ကို ၿဖစ္ေစပါတယ္ ။ ဒါဟာ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုရင္ ပရိုတိန္းတစ္ခုစီရဲ႕ တည္ေဆာက္ပံုဟာ ကြဲၿပားၿခားနား တာေၾကာင့္ၿဖစ္ၿပီး တခ်ိဳ႕ ခႏၶာကိုယ္ခုခံအားကို ဆန္႔က်င္ေနခ်ိန္မွာ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ အႏၱရာယ္မၿဖစ္ေစပါဘူး ။ လူအမ်ားစုဟာ ႏို႔ထဲမွာ ပါတဲ့ ပရိုတိန္းတစ္မ်ိဳးၿဖစ္တဲ့ Casein ကိုအလာ့ဂ်စ္ၿဖစ္ၾကၿပီး ဂ်ံဳနဲ႔တၿခားအစား အစာေတြမွာပါ၀င္တဲ့ Gluten ကိုလည္း အလာ့ဂ်စ္ၿဖစ္ၾကပါတယ္ ။ ပင္လယ္စာေတြနဲ႔ ေၿမပဲ ၊ ပင္လယ္ငါးတ ခ်ိဳ႕ကို လူေတြ အလာ့ဂ်စ္ၿဖစ္ၾကတာကို သင္ၾကားဖူးမွာပါ ။
ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲတိုင္းၿပည္မ်ားႏွင့္ ပရိုတိန္းဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့မႈ
ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲတိုင္းၿပည္ေတြမွာပရိုတိန္းဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့ၿခင္းဟာ ေသဆံုးမႈမ်ားစြာေသာ ေရာဂါတို႔ကိုၿဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္း
အရင္း တစ္ခုၿဖစ္ေနလို႔ပါ ။ ပရိုတိန္းဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့ၿခင္းဟာ Kwashiorkor ( ကြာရွာေကာ) လို႔ေခၚ တဲ့ ေရာ ဂါၿဖစ္ေစၿခင္းရဲ႕ အဓိက အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုလည္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ လူဦးေရထူထပ္ၿခင္းနဲ႔ တၿခားအေၾကာင္း အရာမ်ား စြာဟာ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့ၿခင္း (malnutrition) နဲ႔ Protein Deficiency တို႔ကိုမ်ားေစပါတယ္ ။ ပရိုတိန္း ဓါတ္ ခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ ဥာဏ္ရည္ဥာဏ္ေသြးနိမ့္ၿပီး ဥာဏ္မမွီၿခင္း ( Mental Retardation) ကိုလည္းၿဖစ္ေစပါတယ္ ။ ပရိုတိန္းခ်ိဳ႕တဲ့တဲ့ တိုင္းၿပည္ေတြကို ေလ့လာၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အသီးအရြက္စားတာကမ်ားၿပီး အဲဒါေတြက သင့္တင့္ မွ်တဲ့ စြမ္းအင္နဲ႔ ပရိုတိန္းဓါတ္ရရွိေအာင္ စြမ္းေဆာင္ဖို႔ ခဲယဥ္းလွပါတယ္ ။ ကြာရွာေကာ ရဲ႕လကၡဏာေတြ ကေတာ့ ၀မ္းသြားၿခင္း ၊ လႈပ္ရွားမႈနည္းၿခင္း ၊ ခႏၶာကိုယ္မၾကီးထြားၿခင္း ၊ အေရၿပားမြဲေၿခာက္ၿပီး အသည္း အဆီဖံုးၿခင္း ၊ ၀မ္းဗုိက္သားနဲ႔ ေၿခလက္ေတြမွာ ေဖာေယာင္ၿခင္းစသည္တို႔ ၿဖစ္ၾကပါတယ္ ။
ဒါေၾကာင့္ ပရိုတိန္းဓါတ္ေတြမခ်ိဳ႕့တဲ့ေအာင္ အသားနဲ႔ သစ္သီးသစ္ရြက္ေတြကို သင့္တင့္မွ်တစြာ စားသံုးၾကပါလို႔ ...